Vaak zijn we slim en soms zijn we wijs. What’s the difference? Zijn we slim, dan zit de geest aan het stuur. Zijn we wijs, dan stuurt de ziel. Zoiets?

Mag 't iets concreter? Tuurlijk, we doen een gooi. Volgens een oude indeling bestaat de mens uit een drieslag: lichaam, geest en ziel.Mooie metafoor is de gloeilamp. Lichaam is de glazen bol, geest de gloeidraad en ziel de stroom die licht laat ontwaken, niet zelden in diepe duisternis 😊.

De ziel is niet populair. We horen er nooit over. Komt door de kerk die de ziel een kleine 2000 jaar gijzelde en onder die vlag gruwelijke dingen deed. Maar wat geweest is, is geweest dus zou ik hier een lans willen breken voor de come-back van de ziel.

Maar ja, wat is het?  En belichaamt de ziel bijvoorbeeld het verschil tussen een ondernemer en een sociaal ondernemer?

In het dagelijks leven zien we vooral lichaam. Grote gebouwen, blinkende auto’s, kekke kleding, dikke huizen. Allerlei materie waarop ego geweldig gaat. Lichaam is materie en wil indruk maken: uiterlijk vertoon, de bodyculture van sportscholen, diëten, facelifts, neptieten of de blonde stoot naast de succesvolle zakenman in zijn dorstige Porsche.

Geest zien en horen we ook veel. Het zijn de deskundigen in de praatprogramma’s die ons haarfijn uitleggen hoe de wereld werkt. Hoe uiteindelijk alles logisch en causaal verbonden is. Diepe denkers, intellectuele exercities, briljante betogen, slimme oplossingen en trucjes voor of tegen van alles en nog wat. Meestal geserveerd als mosterd na de maaltijd, maar dat is een ander verhaal.

Dan ziel. Vaagvaag, zweefzweef. Geen hond die dit precies kan definiëren, net als geluk trouwens. Maar toch: je ziet wel direct of iemand gelukkig is of bezield. We voelen het, alsof we diep van binnen even worden aangeraakt en opgetild en groter zijn dan onszelf. Denk aan een onnavolgbare dribbel van Messi die 90.000 fans als één man/vrouw/hen laat opveren. Een muziekfragment dat een hele concertzaal in vervoering brengt. Een glimlach die ons wakker schudt bij liefde op het eerste gezicht.

Vanzelfsprekend hebben we allemaal lichaam en geest nodig in het dagelijks leven. Maar ziel hoort er ook bij. We associëren ziel met zuiverheid en passie. Een zielsverwant draai je geen loer en zielsveel van iemand houden, dat gun je iedereen. Mensen die hun ziel en zaligheid in iets leggen, gooien alles wat ze hebben in de strijd en vechten zich desnoods dood.  Misschien dom, wel inspirerend.

Lichaam en geest vinden inspiratie iets voor dromers. Ze zitten meer op de lijn van bloed, zweet en tranen en denken praktisch, niks mis mee overigens. Winst moet je pakken en niet te moeilijk (lees: te ethisch) doen want de wereld gaat toch wel naar de haaien. Over haaien gesproken, kijk naar de natuur: survival of the fittest rules. Dat is niet voor niks, bro. Ook  daar zit wat in: welbegrepen eigenbelang kan heel gezond zijn. Net als teksten als: je kan pas voor een ander zorgen als je eerst voor jezelf hebt gezorgd. Zinnig, maar waar ligt de grens? Waar begint de ander?

Speelt ego een belangrijke rol bij lichaam en geest, bij ziel draait het vooral om hart. Lichaam en geest kunnen wapens verkopen omdat er markt voor is. Lichaam ziet handel en geest legitimeert die: als ik het niet doe, doet een ander het wel. Ziel zul je minder snel zien leuren met een Kalasjnikov of fragmentatiebom want wordt de wereld hier nou echt beter van?

Voor mij zit hier ook het verschil tussen een ‘gewone’ ondernemer en een sociale ondernemer. Ik heb groot respect voor allebei, want het blijft een taai beroep. Waar de eerste een markt ziet en geld verdienen als doel, ziet een ander iets dat hij wil veranderen om de wereld leuker, socialer, inclusiever en rechtvaardiger te maken. Het is ik tegenover wij.

Voor mij heeft de sociale ondernemer iets wat de doorsnee ondernemer mist: ziel. Hij heeft de energie om de lamp te laten schijnen die ook anderen in het licht zet.

Ondernemer of niet: Ik wens iedereen in 2024 veel bezieling.